چشم‌ها دارای چند منبع رطوبت هستند. یکی غدد اشکی که در یک‌چهارم فوقانی راست بیرونی چشم قرار دارند. این غده‌ها می‌توانند مقدار زیادی اشک تولید کنند (اگر شما گریه کنید یا شیئی به چشمتان وارد شده باشد.) سایر منابع اشک شامل شبکه‌ای از غده‌های موجود در سطح سفیدی چشم و زیر سطح پلک‌ها (ملتحمه) است که آب یا ترشحات مخاطی یا موکوس تولید می‌کنند و غده‌هایی که در لبه پلک‌ها قرار دارند و ماده‌ای روغنی تولید می‌کنند. این مجموعه آب، ترشحات مخاطی و ماده روغنی یک لایه اشک روی سطح چشم ایجاد می‌کند.
خشکی چشم در سالمندی
اغلب افراد سالمند تا حدی دچار علائمی از خشکی و سوزش چشم که «نشانگان خشکی چشم» نامیده می‌شود، هستند. شدت این علائم میان افراد متفاوت است؛ از افرادی که فقط در زمستان‌ها دچار خشکی چشم می‌شوند تا افرادی که هر روز خشکی چشم دارند.
اگر اشک نباشد…
همچنان که سن ما بالا می‌رود، تولید اشک کاهش می‌یابد. اگر غده‌های اصلی اشکی به اندازه کافی اشک تولید نکنند، مشکلاتی مربوط به حجم و مقدار اشک ایجاد می‌شود. اگر غدد اشکی فرعی مانند غدد اشکی اصلی مواد روغنی تولید کنند، شما در کیفیت اشک مشکل خواهید داشت چراکه به هر سه جزء اشک برای تولید لایه کارآمد محافظت‌کننده اشک نیاز دارید.
نشانگان خشکی چشم همچنین ممکن است ناشی از داروهایی مانند داروهای ضدحساسیت یا آنتی‌هیستامین یا داروهای ضدفشارخون، بیماری‌های زمینه‌ای مانند مشکلات تیرویید یا دیابت، محیط‌زیست شما، جراحی چشم، استفاده از لنزهای تماسی یا حتی نگاه کردن به صفحه‌های نمایش الکترونیکی برای مدت طولانی بدون پلک زدن باشد. (اگر به مدت طولانی پلک نزنید، چشم‌هایتان امکان ایجاد دوباره لایه اشک را پیدا نمی‌کند.)
چطور خشکی چشم درمان می‌شود؟
خشکی چشم را نباید درمان‌نشده ر‌ها کنید. این عارضه ممکن است به عفونت چشمی و ایجاد جوشگاه در قرنیه و تاری آن بینجامد. به افرادی که چشمشان به اندازه کافی اشک تولید می‌کند، اما علائم خشکی چشم ناراحتشان می‌کند، استفاده از کمپرس گرم و ماساژ ملایم چشم برای تحریک غدد چربی لبه‌های پلک توصیه می‌شود.
برخی از پژوهش‌ها نشان داده‌اند مصرف کافئین ممکن است به برطرف شدن خشکی چشم کمک کند. کافئین تولید اشک به‌وسیله غدد اشکی را افزایش می‌دهد. البته باید در عین حال مراقب باشید که بیش‌ازحد نوشیدنی‌های کافئین‌دار مصرف نکنید چراکه ممکن است باعث عصبی شدن و بی‌خوابی شما شود.
چند گزینه برای درمان خشکی چشم وجود دارد که در زیر به آن اشاره می‌کنیم:
قطره‌ها و پمادهای اشک مصنوعی
این گزینه شایع‌ترین نوع درمان است. انواع بسیاری از قطره‌های اشک مصنوعی که بدون نسخه قابل تهیه است، در بازار وجود دارد. اما هر قطره‌ای برای هر شخصی مناسب نیست و باید قطره اشک مصنوعی مناسب خود را پیدا کنید. اگر دچار خشکی مزمن چشم باشید، باید از اشک مصنوعی حتی هنگامی‌که احساس ناراحتی در چشم نمی‌کنید استفاده کنید، در غیر این صورت چشم‌هایتان رطوبت لازم را به دست نمی‌آورد. اگر چشم‌هایتان هنگام خواب خشک می‌شود، باید از یک فراورده غلیظ مانند پماد در شب استفاده کنید. همچنین استفاده از چشم‌بندهای هوابندی شده هنگام خواب ممکن است مفید باشد. این چشم‌بند‌ها باعث ایجاد یک «اتاق مرطوب» کوچک برای چشم‌های شما می‌شوند.
مسدود کردن موقت مجرای اشکی
پزشک شما ممکن است گزینه بستن مجرای اشکی که اشک را از چشمتان تخلیه می‌کند، انتخاب کند. برای این کار از توپی‌های موقتی استفاده می‌شود که طوری طراحی شده‌اند که در طول زمان حل شوند.
توپی‌ها غیرقابل‌حل مجرای اشکی و انسداد آن با به کار بردن گرما
اگر توپی‌های موقتی مشکل را حل نکنند، پزشکتان ممکن است از توپی‌هایی استفاده کند که برای مدت طولانی‌تری کار می‌کنند. همچنین ممکن است از عمل کوتر کردن مجرای اشکی استفاده کند. در این عمل پس از دادن یک داروی آرامبخش به شما با یک ابزار مخصوص منفذ مجرای اشکی سوزانده می‌شود. جوشگاهی که به دنبال این عمل ایجاد می‌شود، به‌طور دائمی مجرای اشکی را مسدود می‌کند. این اقدامات با مسدود کردن راه تخلیه اشک شما که به‌طورمعمول از چشمتان به بینی‌تان می‌رود، میزان اشک را در چشمتان افزایش می‌دهند. توپی‌های اشک را به‌راحتی می‌توان خارج کرد، اما گاهی خودشان از جایشان خارج می‌شوند یا اینکه از مسیر تخلیه اشک خارج می‌شوند. این روش‌ها باعث می‌شوند علائم چشمی شما بهتر شوند و نیازتان به اشک مصنوعی کاسته شود.
لیپ‌فلو (Lipflow)
این وسیله پزشکی از گرما و فشار برای باز کردن مجرای غدد قرار گرفته در لبه پلک شما استفاده می‌کند. این غده‌ها مواد روغنی اشک شما را تامین می‌کنند که با قرار گرفتن در سطح بخش آبی اشک مانع از تبخیر آن می‌شوند.
کرم‌های تستوسترون
گاهی کمبود اشک ناشی از کمبود هورمون تستوسترون است که غدد چربی لبه پلک را وادار به ترشح می‌کند. در این موارد پزشکتان کرم تستوسترون برایتان تجویز می‌کند تا روی پلک‌هایتان بزنید. به‌این‌ترتیب غدد چربی بهتر کار می‌کنند.
سیکلوسپورین
این دارو که به‌وسیله پزشک تجویز می‌شود، تولید اشک را تشدید می‌کند.
داروی لیفتگراست (Lifitegrast)
این قطره که دو بار در روز در چشم چکانده می‌شود، تولید اشک را زیاد می‌کند.
سایر دارو‌ها و تغذیه
در موارد التهاب و خشکی چشم ممکن است برای مدت کوتاهی کرم‌های کورتونی برای شما تجویز شود. افزودن روغن ماهی یا مکمل‌های اومگا- ۳ به رژیم غذایی‌تان هم ممکن است، کمک‌کننده باشد.
عوامل زمینه‌ساز خشکی چشم در سالمندان
افزایش سن بزرگ‌ترین عامل زمینه‌ساز برای خشکی چشم است چراکه با افزایش سن تولید اشک کاهش می‌یابد. همچنین در زنان پس از یائسگی خطر خشکی چشم افزایش می‌یابد. سالمندانی که در آب‌وهواهای خشک یا بادخیز زندگی می‌کنند، بیشتر ممکن است دچار خشکی چشم شوند که به علت افزایش تبخیر اشک در این شرایط است.
افراد سالمندی که مبتلا به بیمار‌های زمینه‌ای مانند حساسیت، فشار خون بالا یا دیابت هستند، بیشتر در معرض خطر دچار شدن به نشانگان خشکی چشم هستند که به علت داروهایی است که برای این بیماری‌ها تجویز می‌شود.
سالمندانی که برای درمان حساسیت از داروی ضدحساسیت آنتی‌هیستامینی استفاده می‌کنند یا برای درمان فشار خون بالایشان داروهای ادرارآور یا مدر تجویز شده، ممکن است در معرض خطر بیشتر دچار شدن به نشانگان خشکی چشم باشند.
یک عارضه جانبی داروهای ضدافسردگی نیز ممکن است خشکی چشم باشد.
بیماری‌هایی که تولید اشک را مختل می‌کنند از جمله بیماری‌های خودایمنی مانند آرتریت‌روماتویید به خشکی چشم می‌انجامند.
مشکلاتی که مانع از پلک زدن می‌شوند هم فرد سالمند را در معرض دچار شدن به نشانگان خشکی چشم قرار می‌دهند.