متادون چیست؟
متادون (Methadone) عضوی از دسته داروهای مخدر صنعتی به شمار می‌آید و شبه افیونی ساخته شده برای درمان اعتیاد به دیگر شبه افیون‌های طبیعی و نیمه‌طبیعی است. قرص متادون و شربت متادون در روند ترک اعتیاد به هروئین و سایر مخدرها، بدون تاثیرات مخرب مربوط به مخدرها، برای کنترل و مهار بیماری و جلوگیری از بروز علائم ترک مخدر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو به عنوان مسکن درد و همچنین در برنامه‌های سم‌زدایی بدن از مواد مخدر و ترک اعتیاد بنابر دستورات پزشک ناظر و با توجه به دوز مصرفی تجویزی استفاده می‌شود. علاوه بر مصرف اصلی، این دارو گاه به صلاح‌دید پزشک معالج، به‌عنوان مسکن دردهای مزمن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آشنایی با درمان نگهدارنده
درمان نگهدارنده نامی است که بر درمان سوء مصرف مواد قرار داده شده است و متادون درمانی یکی از مواد مهارکنندهٔ اعتیاد به مخدرهاست. این دارو تاثیراتی همانند تاثیرات مورفین بر بدن می‌گذارد با این تفاوت که این اثرات طولانی‌تر و بادوام‌ترند.
آستانهٔ تحمل درد در بیماران تحت مداوا با شربت متادون در حد نرمال می‌باشد و تمایل و عطش بیمار به مخدر مصرفی به شدت کاهش یافته و از بین می‌رود. مصرف هر مرتبه‌ی این دارو می‌تواند بیمار مبتلا را به مدت یک شبانه‌روز یا در بهترین بازدهی، مدتی بیشتر، در حالتی بدون نشئگی نگاه دارد. (نشئگی وضعیتی ذهنی و عاطفی است که در آن شخص احساس خشنودی، شادی، هیجان و لذت بسیار زیادی دارد.) در مدت تاثیر دوز دارو، بیمار می‌تواند تمامی فعالیت‌های روزمره‌ی خود اعم از فعالیت‌های ذهنی و جسمی را به راحتی انجام دهد.
روند اثر این دارو بر بدن به این صورت است که در ابتدا فرد احساس سرخوشی و آرامش می‌کند و پس از گذشت مدتی کوتاه از دوره درمان به دوره‌ی ثبات اثر رسیده و آرامش ایجاد شده طبیعی جلوه می‌کند. علاوه بر مهارسازی آشکار شدن علائم ترک، مانع ایجاد حس نشئگی شده و همین مورد سبب می‌شود که بیمار تحت درمان عطش به سوء مصرف مواد را از دست داده و به روال عادی زندگی برگردد.
البته قابل ذکر است که صرفا استفاده از قرص و شربت متادون به تنهایی منجر به مداوای کامل بیمار نشده و صرفا جزئی مهم از روند درمانی می‌باشد.
موارد منع مصرف متادون چیست؟
مواردی که استفاده از متادون می‌تواند مضر و خطرآفرین باشد:
- ابتلا به بیماری آسم
- مشکلات تنفسی شدید
- انسداد روده
هشدارها و اطلاعات جانبی در خصوص مصرف متادون
مصرف این دارو به‌ویژه در اوائل مصرف و یا در زمان تغییر دوز دارو، می‌تواند سبب کاهش یا سنگینی تنفس شود. با توجه به اینکه بدن حتی با دوزهای تجویزی پزشک معالج، به‌راحتی می‌تواند به دارو عادت کند، به بیماران توصیه می‌شود که از مصرف خودسرانهٔ دارو در تعداد بیشتر از دوز تجویزی و تغییر طول درمان پرهیز کنند. در صورت مشاهدهٔ علائمی چون سردرد همراه با درد قفسهٔ سینه، سرگیجهٔ شدید و تپش قلب باید مصرف دارو قطع و علائم با پزشک معالج درمیان گذاشته شود.
تداخل دارویی مصرف متادون با داروهای دیگر
مصرف برخی از داروها با متادون می‌تواند سبب آسیب‌هایی چون سندروم سرتونین گردد. از اینرو قبل از تجویز دارو باید پزشک معالج را در جریان سوابق بیماری، داروهای مصرفی کنونی و حساسیت‌ها قرار داد. مهم‌ترین بیماری‌هایی که ممکن است سبب تداخل دارویی شود شامل موارد زیر می‌باشد:
- داروهای افسردگی
- بیماری‌های روانی
- پارکینسون
- سردردهای میگرنی
- عفونت‌های جدی
مصرف متادون در دوران بارداری
مصرف متادون در دوران بارداری جنین را تحت تاثیر قرار داده و می‌تواند جنین را به وابستگی به دارو دچار کند. از آن‌جایی که ترک مخدرها در اولویت درمانی قرار دارد، زنان باردار علاوه بر اطلاع‌رسانی به پزشک از باردار بودن خود، باید به دوره‌های ترک تجویزی با متادون‌های توزیعی داروخانه‌ها که دارای اثرات مضر کمتری بر جنین هستند تن دهند. علاوه بر این در صورت تاثیر این دارو بر جنین این‌گونه نوزادان متولد شده به مدت چندین هفته نیازمند به درمان‌های جانبی برای ترک عادت دارویی و بهبود و نرمال‌سازی روند رشد خواهند بود. همچنین در دوران پس از زایمان اثرات وابستگی دارو از طریق شیردهی نیز می‌تواند به نوزاد انتقال داده شود که می‌توان شیردهی را به قبل از مصرف دارو تخصیص داد تا متادون کمتری به نوزاد برسد.
بایدها و نبایدهای غذایی حین مصرف دارو
دورهٔ درمانی این دارو دارای هیچ محدودیت غذایی خاصی نمی‌باشد. بهتر است به دلیل تعرق زیاد که از عوارض جانبی مصرف این دارو است مقدار آب و مایعات مصرفی روزانه بیمار به بیش از دو لیتر افزایش یابد.
از مصرف الکل همراه دارو پرهیز نمائید
عوارض متادون و اثرات جانبی آن
- در ابتدای مصرف ممکن است بیمار دچار یبوست، تعریق بیش از اندازه، افزایش وزن و سنگینی نفس شود.
- در دوره‌های درمانی بلند مدت در بانوان می‌تواند سبب از دست دادن پریود شود که با قطع موقت دارو تحت نظر پزشک به روال عادی برخواهدگشت.
- خطر سقط جنین و یا تولد پیش از موعد در قطع ناگهانی دارو در بانوان باردار
- قطع ناگهانی متادون سبب بروز علائمی چون دردهای عمومی عضلانی، اسهال و دل‌پیچه می‌گردد.
- مصرف بی‌رویه و بدون تجویز متادون می‌تواند منجر به بروز بی‌ثباتی، آسیب دهان و دندان، اختلالات خواب، حساسیت‌های پوستی، توهمات، اختلالات روحی و میل به خودکشی شود.
متادون در تست اعتیاد
مصرف این دارو به تنهایی تست نواری ادرار مصرف مورفین را مثبت نمی‌کند.
طول درمان
طول درمان مجاز برای مصرف قرص و شربت متادون با توجه به شرایط خاص هر بیمار و بررسی روند بهبود وی، توسط پزشک معالج مشخص شده و در هر بیمار متفاوت است. پروسهٔ درمانی می‌تواند از یک ماه تا بی‌نهایت ادامه پیدا کند.
فرآیند ترک متادون
قطع ناگهانی دارو به‌هیچ‌وجه توصیه نشده و با نزدیک شدن به پایان دورهٔ درمانی دوز مصرفی دارو به تدریج کاهش پیدا کرده تا عادت بدنی بیمار از بین رفته و با صلاح‌دید معالجه‌کننده قطع گردد.